Pakistan’a İhracat Nasıl Yapılır?


İçindekiler
Pakistan’a ihracat yapmak istiyorum
Genel Görünüm
En büyük ithalatçı 2020 : Çin Halk Cumhuriyeti 12.48 Milyar $
En büyük ihracatçı 2020 : ABD 4.14Milyar $
Türkiye’nin ithalatı 2020 : 268.75 Milyon $
Dünyanın 44. büyük ekonomisi olan Pakistan, parlamenter demokratik sistemle yönetilmekte olup, dört eyaletten oluşan federal bir yapıya sahiptir. Resmi dili Urduca olan Pakistan’da iş dünyasında İngilizce yaygın olarak kullanılmaktadır. Pakistan, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 108. sırada yer almaktadır.
Pakistan’ın ekonomik gelişiminde, ülkenin milli gelirinin yaklaşık %20’sini oluşturan tarım sektörü önemli bir paya sahiptir. Başlıca tarım ürünleri; pamuk, buğday, pirinç, şeker kamışı ve mısırdır. Pakistan’ın sanayileşmesinde tekstil sektörü ağırlıklı bir rol üstlenmektedir. Pek çok tüketim malı açısından kendi kendine yetebilen Pakistan’da pamuk ve yün dokumacılığı, hazır giyim sanayi, deri ve deri mamulleri, çimento, sağlık ürünleri ve şeker, meşrubat gibi işlem görmüş gıda maddeleri temel endüstri malları arasında yer almaktadır. Ayrıca, kimyasal madde üretimi de son dönemde önemli bir gelişim göstermiştir.
Pakistan’ın, 216,5 milyonluk nüfusu içerisinde işgücüne katılım oranı %53, işsizlik oranı ise %6’dır. Resmi para birimi Pakistan Rupisi (PKR) olan Pakistan’ın 2019 yılı GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 278 milyar dolardır. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre 2019 yılında yıllık reel olarak %3,3 oranında büyüyen Pakistan ekonomisinin, 2020 yılında COVID-19 pandemisinin etkisiyle -%1,5 oranında daralacağı öngörülmektedir.
Comtrade verilerine göre, Pakistan 2019 yılında toplam 23,7 milyar dolarlık ihracat ve 50 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. En yakın ticari ilişkilerini Çin, ABD ve Birleşik Arap Emirlikleri ile kurmaktadır. Türkiye, 2019 yılında Pakistan’a 550 milyon dolarlık ihracat yaparken Pakistan’dan 306 milyon dolarlık ithalat yapmıştır. 2019 yılındaki 856 milyon dolarlık ikili ticaret büyüklüğümüz ile Pakistan, Türkiye’nin 67. büyük ticari ortağı konumundadır.
Ticari Cazibe Faktörleri
Stratejik Pazara Giriş Kriterleri
Anlaşmalar ve Vergiler
Türkiye ve Pakistan arasında “Çifte Vergilendirmeyi Önleme” ve “Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki” ikili anlaşmaları bulunmaktadır. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Ticaret Anlaşması, 16-17 Temmuz 2003’de, Pakistan’ın başkenti İslamabad’da gerçekleştirilen Bakanlar Toplantısı’nda imzalanmıştır. Üye ülkeler, birbirlerine yönelik gümrük vergilerini, 8 yıl içinde kademeli olarak yüzde 15 seviyesine indirme ve fonları kaldırma kararı vermiştir. Ayrıca sözkonusu anlaşmada, ülkeler birbirlerine karşı tarife dışı engelleri kaldırmayı taahhüt etmişlerdir. İmzalanan anlaşma, üye ülkelerin parlamentolarında onaylandıktan sonra yürürlüğe girmiştir. Gümrük indirimlerine ilişkin müzakereler devam etmektedir.
Pakistan’da Katma Değer Vergisi (KDV) standart oranı %17’dir. Ancak bölgesel olarak KDV oranı değişebilmektedir. Ayrıca belirli gıda ürünleri KDV’den muaf tutulmaktadır.
Kurumlar Vergisi standart oranı %29’dur. 2018 yılı itibariyle Kurumlar Vergisinde indirime giden Pakistan her yıl %1’lik indirimler ile 2023’e kadar Kurumlar Vergisi oranını %25’e indirmeyi planlamaktadır. Gelir Vergisi için standart bir oran bulunmamakla beraber yıllık kazanç üzerinden sabit bir miktar ve belirli yüzde ile hesaplanmaktadır.
Pakistan’daki vergiler hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.
Standartlar ve Kurallar
Pakistan Standartları ve Kalite Kontrol Kurumu (PSQCA) ulusal standartlardan sorumlu organdır. PSQCA’nın işlevleri arasında ulusal standartların oluşturulması ve uygulanması, denetim kuruluşlarının kaydı ve endüstriyel hammaddelerin ve bitmiş ürünlerin uluslararası standartlara uygunluğunun değerlendirilmesi yer alır. PSQCA ayrıca uygunluk değerlendirmesi ve ürün sertifikalandırılmasından sorumludur.
PSQCA internet sayfası için tıklayınız.
Paketleme ve Etiketleme
Pakistan’a ihraç edilen ürünler çoğunlukla bina dışında depolandığı için sıcaklık ve neme maruz kalabilmektedir ve paketlemenin bu duruma uygun yapılması gerekmektedir. Ayrıca paketlerin ülkedeki kötü yükleme şartlarına da dayanıklı olması gerekmektedir. Hasır, saman gibi paketleme malzemeleri Pakistan gümrük otoriteleri tarafından sağlık gerekçesi ile reddedilebilmektedir. Etiketlerin açık ve okunaklı harflerle İngilizce yazılması gerekmektedir. Paketlerde üreticinin adı ve adresi, ürünün adı ve cinsi, taşıma ve yükleme sürecindeki uluslararası detay ve işaretler, menşe şahadetnamesi, üretim tarihi, son kullanma tarihi bilgilerinin yer alması gerekmektedir.
Pazara Giriş Yolu
Acenteler ve distribütörler: Pakistan’da pazara giriş stratejisi için yerel bir acente veya distribütör ile işbirliği yapmak yararlıdır. Satış sonrası hizmetlerin ülkede başarılı bir varlık sürdürmek açısından önemli olduğu Pakistan’da yerel acente/distribütör aracılığıyla dil engeli de aşılabilmektedir.
Doğrudan satış: Coğrafi yakınlığa ve gümrük anlaşmasına sahip ülkeler için çekici bir seçenek olan doğrudan satış opsiyonu, beraberinde Urduca dil bilme veya tercüman kullanma gerekliliği getirmektedir. Pakistan’da doğrudan satış stratejisi izlemek yakın coğrafyalara hizmet sağlanması açısından da avantajlı bir yoldur.
E-ticaret: Ülkede 72 milyon internet kullanıcısı bulunmakta ve kullanıcı başına gelir yaklaşık 50 dolardır. 2020’de 3,5 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olan e-ticaretin 2024’e kadar yıllık ortalama %16 büyüyeceği ve 2024’te pazar büyüklüğünün 6,4 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir. Halihazırda %33 olan internet penetrasyonu oranının da 2024’te %53’e ulaşacağı öngörülmektedir.
İş Kültürü
Pakistan’da randevuların Ramazan ayı süresince alınmamasına özen gösterilmelidir. Pakistan iş kültüründe açık kapı politikası geçerlidir. Toplantılarda dahi kapılar herkese açık tutulmakta ve beklenmedik müdahaleler olabilmektedir. Toplantılara zamanında ve hazırlanmış olarak gidilmelidir. Pakistan’daki özel sektör firmaları uluslararası şirketlerin çalışma stiline alışkın olduklarından dolayı zamanlamaya yüksek derecede önem verirler.
İş görüşmelerinde ilk tanışmadan sonra kartvizit değişimi yapılmaktadır. Üniversite derecesi veya profesyonel unvanlar gibi sosyal statü gösteren bilgilerin kartvizitte olması faydalıdır. Şirketlerde hiyerarşik bir yapı vardır. Kararlar şirketin en üstteki kişisi tarafından alınmaktadır. Kararlara çok yavaş adımlarla ulaşılmaktadır. Karşı tarafı hızlı karar alması için aceleye getirmek kaba bir davranış olarak kabul edilmektedir.
Üçüncü tarafın aracı olduğu tanışmalar, güvenilir bir ilişki kurmak açısından oldukça yardımcı olabilir. Pakistan iş kültüründe, bir kişiye duyulan saygı öncelikle yaşına ve statüsüne bağlıdır. Bu nedenle, ihracatçılarımızın da Pakistanlı iş ortaklarına bu çerçevede yaklaşması önemlidir.
İkili Anlaşmalar
İhracat Potansiyeli En Yüksek Sektörler ve Ürünler
İlaç ve Kimya Sektörü
- Ürün Adı: Kolofanların veya reçine asitlerinin veya kolofan/reçine asidi türevlerinin tuzları(kolofan adüktlerinin tuzları hariç)
Ürün Gtip Kodu: 380620
Ticaret Bakanlığı Puanı: 1000 / 1000
- Ürün Adı: Diğer doymamış asiklik monokarboksilik asitler ve türevleri
Ürün Gtip Kodu: 291619
Ticaret Bakanlığı Puanı: 999 / 1000
- Ürün Adı: Mensucat sanayinde kullanılan boya sabitleştiriciler vb
Ürün Gtip Kodu: 380991
Ticaret Bakanlığı Puanı: 998 / 1000
- Ürün Adı: Diklorofloroetanlar
Ürün Gtip Kodu: 290373
Ticaret Bakanlığı Puanı: 998 / 1000
- Ürün Adı: Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan diğer ilaçlar
Ürün Gtip Kodu: 300490
Ticaret Bakanlığı Puanı: 997 / 1000
Demir-Çelik ve Metal Sektörü
- Ürün Adı: Bakır alaşımlarından ince yaprak ve şeritler; mesnetsiz
Ürün Gtip Kodu: 741012
Ticaret Bakanlığı Puanı: 998 / 1000
- Ürün Adı: Adi metallerden boru şeklinde/yarık saplı perçinler
Ürün Gtip Kodu: 830820
Ticaret Bakanlığı Puanı: 998 / 1000
- Ürün Adı: Alaşımsız dökme demir (fosfor=<%0, 5 ağırlık)
Ürün Gtip Kodu: 720110
Ticaret Bakanlığı Puanı: 995 / 1000
- Ürün Adı: Düğme; adi metalden (dokumaya elverişli maddelerle kaplanmamış)
Ürün Gtip Kodu: 960622
Ticaret Bakanlığı Puanı: 994 / 1000
- Ürün Adı: Diğer döküntü ve hurdalar
Ürün Gtip Kodu: 720449
Ticaret Bakanlığı Puanı: 988 / 1000
Makine Sektörü
- Ürün Adı: Dokuma makinelerine mahsus taraklar, gücü telleri ve gücü çerçeveleri
Ürün Gtip Kodu: 844842
Ticaret Bakanlığı Puanı: 997 / 1000
- Ürün Adı: Yıkama, ağartma/boyama makineleri
Ürün Gtip Kodu: 845140
Ticaret Bakanlığı Puanı: 996 / 1000
- Ürün Adı: Diğer hasat makineleri
Ürün Gtip Kodu: 843359
Ticaret Bakanlığı Puanı: 991 / 1000
- Ürün Adı: Nümerik kontrollü diğer rayba tezgahları
Ürün Gtip Kodu: 845941
Ticaret Bakanlığı Puanı: 988/ 1000
- Ürün Adı: Sütçülükte kullanılan makine ve cihazların aksam, parçaları
Ürün Gtip Kodu: 843490
Ticaret Bakanlığı Puanı: 987 / 1000
Elektrik-Elektronik Sektörü
- Ürün Adı: Sesleri ve diğer fenomenleri kaydetmeye mahsus yarı iletken akıllı kartlar
Ürün Gtip Kodu: 852352
Ticaret Bakanlığı Puanı: 983 / 1000
- Ürün Adı: Tababetle ilgili diğer alet ve cihazlar
Ürün Gtip Kodu: 901890
Ticaret Bakanlığı Puanı: 975 / 1000
- Ürün Adı: Ses kayıt/kayıt edilen sesi tekrar veren; cihaz ile birlikte olmayıp saatle birlikte olan
Ürün Gtip Kodu: 852792
Ticaret Bakanlığı Puanı: 970/ 1000
- Ürün Adı: Kanüller, idrar sondaları, kateterler ve benzeri diğer aletler
Ürün Gtip Kodu: 901839
Ticaret Bakanlığı Puanı: 970/ 1000
- Ürün Adı: Çinko-hava reaksiyonlu piller
Ürün Gtip Kodu: 850660
Ticaret Bakanlığı Puanı: 967 / 1000
Tarım ve Hayvancılık Sektörü
- Ürün Adı: Süt, krema (toz, granül vs. katı yağ oranı %1, 5’ten az)
Ürün Gtip Kodu: 040210
Ticaret Bakanlığı Puanı: 998 / 1000
- Ürün Adı: Peynir altı suyu ve tadil edilmiş peynir altı suyu
Ürün Gtip Kodu: 040410
Ticaret Bakanlığı Puanı: 998/ 1000
- Ürün Adı: Büyükbaş hayvanlarının etleri; karkas, yarım karkas (taze/soğutulmuş)
Ürün Gtip Kodu: 020110
Ticaret Bakanlığı Puanı: 997/ 1000
- Ürün Adı: Kopra
Ürün Gtip Kodu: 120300
Ticaret Bakanlığı Puanı: 996/ 1000
- Ürün Adı: Kuş ve kümes hayvanlarının yumurta sarıları (diğer hallerde)
Ürün Gtip Kodu: 040819
Ticaret Bakanlığı Puanı: 994 / 1000
Tekstil Sektörü
- Ürün Adı: Kard garnitürlerinin imalinde kullanılan kauçuk, deri vb kaplı, sıvalı, lamineli mensucat, keçeli mensucat, vb.
Ürün Gtip Kodu: 591110
Ticaret Bakanlığı Puanı: 999 / 1000
- Ürün Adı: Pamuk ipliği (tekkat, penysiz, pam=>%85, 192.31=<dtex<232.56; toptan)
Ürün Gtip Kodu: 520513
Ticaret Bakanlığı Puanı: 997/ 1000
- Ürün Adı: Pamuk (kardesiz, taranmamış)
Ürün Gtip Kodu: 520100
Ticaret Bakanlığı Puanı: 993/ 1000
- Ürün Adı: Dokunmuş etiket, marka vb.eşya-parça, şerit, şekilli kesilmiş
Ürün Gtip Kodu: 580710
Ticaret Bakanlığı Puanı: 978/ 1000
- Ürün Adı: Mensucat; 3lü/4lü dimi, baskılı, devamsız poliester170gr
Ürün Gtip Kodu: 551442
Ticaret Bakanlığı Puanı: 955 / 1000
Plastik ve Kauçuk Sektörü
- Ürün Adı: Kauçuğun döküntü, kırpıntı ve artıkları (sertleştirilmiş kauçuk hariç)
Ürün Gtip Kodu: 400400
Ticaret Bakanlığı Puanı: 999 / 1000
- Ürün Adı: Fenolik reçineler (ilk şekilde)
Ürün Gtip Kodu: 390940
Ticaret Bakanlığı Puanı: 995/ 1000
- Ürün Adı: Diğer akrilik polimerler (ilk şekilde)
Ürün Gtip Kodu: 390690
Ticaret Bakanlığı Puanı: 994/ 1000
- Ürün Adı: Diğer vinil klorür kopolimerleri (ilk şekilde)
Ürün Gtip Kodu: 390440
Ticaret Bakanlığı Puanı: 994/ 1000
- Ürün Adı: Düğme formları ve düğmelerin diğer aksamı; düğme taslakları
Ürün Gtip Kodu: 960630
Ticaret Bakanlığı Puanı: 992/ 1000
Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü
- Ürün Adı: İğne yapraklı diğer ağaçlar; işlem görmemiş
Ürün Gtip Kodu: 440326
Ticaret Bakanlığı Puanı: 999 / 1000
- Ürün Adı: Dokumaya elverişli iplik bobin, masura, vb. kağıt, karton esaslı
Ürün Gtip Kodu: 482210
Ticaret Bakanlığı Puanı: 994/ 1000
- Ürün Adı: Yakmaya mahsus iğne yapraklı ağaçlar; kütük, odun, çalı-çırpı demetleri halinde veya benzeri şekillerde
Ürün Gtip Kodu: 440111
Ticaret Bakanlığı Puanı: 993/ 1000
- Ürün Adı: İğne yapraklı ağaçlardan ahşap demiryolu veya tramvay traversleri; emprenye edilmemiş (emdirilmemiş)
Ürün Gtip Kodu: 440611
Ticaret Bakanlığı Puanı: 991 / 1000
- Ürün Adı: Yarı kimyasal odun hamuru
Ürün Gtip Kodu: 470500
Ticaret Bakanlığı Puanı: 987/ 1000
İşlenmiş Tarım Ürünleri Sektörü
- Ürün Adı: Sardalya/palatika/çaça balıkları-müstahzar ve konserve (bütün/parça)
Ürün Gtip Kodu: 160413
Ticaret Bakanlığı Puanı: 999 / 1000
- Ürün Adı: Palm cevizi/palm bademi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar
Ürün Gtip Kodu: 230660
Ticaret Bakanlığı Puanı: 995 / 1000
- Ürün Adı: Mantarlar (Sirke/Asetik Asitten Başka Usulde Hazır. Konserve)
Ürün Gtip Kodu: 200310
Ticaret Bakanlığı Puanı: 993/ 1000
- Ürün Adı: Diğer kümes hayvanlarının katı yağları (02.09 ve 15.03 pozisyonlarındakiler hariç)
Ürün Gtip Kodu: 150190
Ticaret Bakanlığı Puanı: 992 / 1000
- Ürün Adı: Hazır diğer hayvan yemleri (perakende)
Ürün Gtip Kodu: 230990
Ticaret Bakanlığı Puanı: 991/ 1000
Hazır Giyim Sektörü
- Ürün Adı: Kullanılmış giyim eşyası ve kullanılmış diğer eşya
Ürün Gtip Kodu: 630900
Ticaret Bakanlığı Puanı: 971 / 1000
- Ürün Adı: Erkek/erkek çocuk için gece gömlek ve pijama; dokunabilir diğer maddeden
Ürün Gtip Kodu: 620729
Ticaret Bakanlığı Puanı: 949 / 1000
- Ürün Adı: Dereceli olarak baskı yapan çoraplar (varis çorapları gibi); örme veya kroşe
Ürün Gtip Kodu: 611510
Ticaret Bakanlığı Puanı: 933 / 1000
- Ürün Adı: Erkek/ erkek çocuk için külotlar ve slipler; dokumaya elverişli diğer maddelerden (örme veya kroşe)
Ürün Gtip Kodu: 610719
Ticaret Bakanlığı Puanı: 929/ 1000
- Ürün Adı: Ayıklanmış, kullanılmış paçavra, sicim, vb. eşya
Ürün Gtip Kodu: 631010
Ticaret Bakanlığı Puanı: 921/ 1000
Pakistan’a İhracat Nasıl Yapılır?
Pakistan’a ihracat nasıl yapılır ve Pakistan ile aramızdaki anlaşmalar şöyledir.
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı | ||
Anlaşmanın Adı | İmza Tarihi | RG Tarih ve No’su |
Ticaret Anlaşması | 18 Aralık 1964 | 24 Mayıs 1965, 12005 |
Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması | 20 Kasım 1975 | 5 Şubat 1976, 15490 |
ÇVÖ | 14 Kasım 1985 | 26 Ağustos 1988, 19911 |
YKTK | 16 Mart 1995 | 12 Şubat 1997, 22903 |
Türkiye-Pakistan KEK 12. Dönem Protokolü | 21 Haziran 2002 | 4 Eylül 2002, 24866 |
Karayolu Taşımacılığı Anlaşması | 15 Haziran 2003 | 22 Nisan 2007, 26501 |
Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Çerçeve Anlaşması | 20 Ocak 2004 | – |
Tercihli Ticaret Düzenlemesi Çerçeve Anlaşması | 20 Ocak 2004 | – |
Türkiye-Pakistan 13. Dönem KEK Protokolü | 15 Ekim 2009, İslamabad | – |
Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetlerinde Düzenli İstişare Mekanizması Kurulmasına İlişkin Protokol | 7 Aralık 2010 | – |
ECOTA’nın İki Ortak Ülke Arasında Uygulanmasına İlişkin Ortak Bildiri | 7 Aralık 2010 | – |
Ülkemiz ile Pakistan arasında Ekonomik ve Ticari ilişkilerin temelini oluşturan Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği, Çifte Vergilendirmeyi Önleme, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmaları imzalanmış ve yürürlüğe girmiştir.
Ticaret Anlaşması çerçevesinde Karma Ekonomik Komisyon Toplantıları gerçekleştirilmektedir.
1986 yılında kurulmuş olan Türk-Pakistan İş Konseyi kapsamında, ortak toplantılar düzenlenmekte, pek çok üst düzey ve ticari heyet ziyareti gerçekleşmektedir.
Çalışmalarımız Hakkında Bilgiler
İhracat nasıl yapılır sorusuna bizim verdiğimiz cevaplara ise aşağıdaki linklerden ulaşabilir ve detaylı bilgi için telefon numaramızdan bizi arayabilirsiniz.
Yaptığımız ihracat çalışmaları hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için Dijital Pazarlama ile İhracat Nasıl Arttırılır? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Yaptığımız ihracat çalışmaları ve sonuçlarını gerçek bir hikaye üzerinden anlattığımız Sıfırdan ihracat nasıl yapılır? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
İhracat paketlerimiz hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için İhracata Giriş Paketleri başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
İhracat hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için Yurt dışına ihracat nasıl yapılır? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Ticaret Anlaşması, 16-17 Temmuz 2003’de, Pakistan’ın Başkenti İslamabad’da gerçekleştirilen Bakanlar Toplantısı’nda imzalanmıştır. Üye ülkeler, birbirlerine yönelik gümrük vergilerini, 8 yıl içinde kademeli olarak yüzde 15 seviyesine indirme ve fonları kaldırma kararı vermiştir. Ayrıca sözkonusu anlaşmada, ülkeler birbirlerine karşı tarife dışı engelleri kaldırmayı taahhüt etmişlerdir. İmzalanan anlaşma, üye ülkelerin parlamentolarında onaylandıktan sonra yürürlüğe girmiştir. Gümrük indirimlerine ilişkin müzakereler devam etmektedir.
Anlaşma, İran, Pakistan, Türkiye, Azerbaycan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan, Afganistan, Türkmenistan ve Özbekistan’ı kapsamaktadır.
Türkiye-PAKİSTAN Yatırım İlişkileri
Türkiye’deki Pakistan Yatırımları
2016 yılı Haziran ayı itibariyle Türkiye’de toplam 158 adet Pakistan sermayeli firma bulunmaktadır. Söz konusu firmalar ağırlıklı olarak otomotiv, elektronik, telekomünikasyon, makine, ticaret ve bankacılık sektörlerinde faaliyet göstermektedir.
Pakistan’daki Türk Yatırımları
Pakistan’daki Türk yatırımları ağırlıklı olarak enerji, finans, altyapı projeleri ve müteahhitlik sektörlerindedir. Zorlu Holding, Ziraatbank, Karkey Karadeniz Elektrik Üretim A.Ş., Coca-Cola İçecek ve Ülker gibi büyük Türk şirketleri Pakistan’da yatırım yapan Türk şirketleri arasında yer almaktadır. Önümüzdeki dönemde Pakistan’da özellikle enerji ve müteahhitlik sektörlerinde yeni yatırımlara ihtiyaç duyulmakta ve Pakistan makamlarınca Türk yatırımcılara bu alanlara yatırım yapmaları yönünde çağrıda bulunulmaktadır.
Zorlu Enerji, 2 yılı aşkın süredir Pakistan’da yenilenebilir enerji alanında çalışmalarını sürdürmektedir ve yakın geçmişte 6 megawatt’lık Pakistan’ın ilk rüzgar türbinlerinin yapımını tamamlamıştır. Firma ilk olarak enerji üretimini 50 megawatt’a çıkarmayı hedeflediklerini, ancak 300 megawatt’a kadar üretim lisansına sahip olduklarını açıklamıştır. Pakistan’daki ilk rüzgar enerjisi yatırımı olması itibariyle büyük yankı uyandıran proje Pakistan’daki politik çevrelerde ve Pakistan halkı tarafında çok olumlu karşılanmıştır.
Coca Cola İçecek A.Ş., Pakistan’da 6 üretim tesisi ile faaliyet gösteren Coca-Cola Beverages Pakistan Ltd.’ye 100 Milyon dolarlık yatırım yaparak yüzde 50 hissesini devralmıştır. Şirketin, önümüzdeki üç sene içerisinde bu yatırımını 250 Milyon dolara çıkarma planları ve bunun dışında, Karaçi’de büyük ölçekli yatırım planları olduğu bilinmektedir.
Karkey Karadeniz Elektrik Üretim A.Ş., gemi üzerine inşa edilen bir santral aracılığı ile Pakistan’ın Karaçi limanından 2 gemi ile toplam 250 megawatt’lık elektrik enerjisini 5 yıl boyunca Pakistan’a kiralayacakdır. Pakistan’ın enerji sıkıntısını çözmeye yönelik olan bu uluslararası ihaleyi Karkey Karadeniz Elektrik Üretim A.Ş. 2008 yılında kazanmıştır.
TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.)’ın havacılık ve savunma sanayii alanlarında Pakistan ile çeşitli projeleri bulunmaktadır. Son olarak, Pakistan’ın F-16 uçaklarının modernizasyonu projesi üzerine açılan uluslararası ihalede, Belçikalı bir firma ile ön elemeye kaldıktan sonra 29 Haziran 2009 tarihinde ihaleyi kazanmışlardır. 42 adet Pakistan uçağının birer birer Türkiye’ye gelmesiyle 75 milyon dolarlık proje faaliyete geçmiştir.
İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar
Pakistan Ulusal Gümrük Tarifeleri Komisyonu tarafından, Çin Halk Cumhuriyeti, Endonezya, Güney Kore, Belçika, Tayvan, Tayland’ın yanı sıra ülkemiz menşeli “Hidrojen Peroksit” (GTİP No:2847) ithalatına karşı 31 Ağustos 2009 tarihinde açılan anti-damping soruşturması kapsamında, Komisyon geçici kararını açıklayarak ülkemiz menşeli hidrojen peroksit ithalatına karşı 27 Eylül 2010 tarihinden itibaren %25,61 oranında teminat biçiminde geçici anti-damping vergisi uygulanmasına hükmetmiştir. Komisyon, 06.07.2011 tarihinde nihai kararını açıklamış ve geçici önlem olarak uygulanan anti-damping vergisi uygulamasına, nihai önlem olarak devam edilmesine karar vermiştir. 2010 yılından beri uygulanmakta olan söz konusu önleme ilişkin “Nihai Gözden Geçirme Soruşturması” 02.09.2015 tarihinde başlatılmış olup, halihazırda soruşturma devam etmektedir.
Taşımacılık
Pakistan ile iş ilişkilerinin gelişmesinin önündeki en önemli engel taşımacılıkta yeterli imkan olmamasıdır.
Deniz taşımacılığı doğrudan seferler olmadığından (seferlerin çoğu Dubai aktarmalıdır) Pakistan’a deniz taşımacılığı pahalı ve uzun sürelidir. Ancak karayolu taşımacılığındaki engellerden ötürü daha çok deniz taşımacılığı tercih edilmektedir. Bazı iş kontratlarında Pakistan Denizyolları ile taşıma şartı getirilmekte, bu ise durumu daha da zorlaştırmaktadır. Hava taşımacılığı ise yüksek maliyetleri nedeni ile tercih edilmemektedir.
Karayolu taşımacılığı en olası yoldur. Ancak İran ile geçmişte yaşanan (yerli benzin, ek ücret ve özel gümrük uygulamalarından ve güvenlik problemlerinden kaynaklanan) sorunlar nedeniyle bu imkanın üzerine gidilememiştir. 2003 yılında Türkiye ile Pakistan arasında Karayolu Taşımacılığı Anlaşması’nın imzalanması olumlu bir adım olarak değerlendirilse de, Pakistan’ın TIR sistemini uygulayan ülkeler arasında yer almaması karayolu taşımacılığını olumsuz etkilemektedir.
İran üzerinden Pakistan’a kurulan yeni demiryolu hattının Pakistan’a taşımacılık konusundaki olumlu etkileri henüz görülmemektedir.
Gümrük
Eyaletler hatta limanlar arasında bile zaman zaman farklı gümrük uygulamalarının mevcudiyeti; liman ve altyapı yetersizlikleri nedeni ile gümrükten çekme işlemlerinin uluslararası standartların üzerinde zaman ve maliyet kayıplarına yol açması, Pakistan ile ticarette sık yaşanan diğer sorunların başında gelmektedir.
İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri
Türk firmalarının Pakistan’da en başarılı oldukları alanlardan biri taahhüt sektörüdür. Bu ülkede firmaların bugüne kadar üstlendikleri projelerin toplam miktarı 1,7 milyar doların üzerindedir. Ancak Bayındır İnşaat tarafından üstlenilen 430 milyon dolar tutarındaki İslamabad-Peşaver Otoyolu projesi çıkan anlaşmazlıklar nedeni ile durdurulmuş, daha sonra yolun bir bölümü Pakistan tarafından tamamlanmıştır. Diğer müteahhit firmaların projeleri de çoğunlukla tamamlanma aşamasında olduğundan halihazırda, deprem sonrası Türk Hükümeti tarafından ülkede inşa ettirilen çeşitli yardım amaçlı projeler dışında, Pakistan’da yeni üstlenilen önemli bir müteahhitlik projesi bulunmamaktadır. Ancak son dönemde Pakistan’da inşaat-müteahhitlik alanında pazarın giderek hareketlendiği gözlenlenmekte, Türk firmalarından da ülkede ihaleye çıkan projelere teklif veren firmalar bulunmaktadır.
– Önemli projelere imza atan STFA, Pakistan ile en fazla iş ilişkisi olan Türk firmasıdır. 1990 yılından bu yana tamamladığı yol ve liman yapımını içeren 7 projenin toplam değeri 400 milyon doları aşmıştır.
– Tekser, Pakistan’da Asya Kalkınma Bankası finansmanı ile bir sulama kanalı projesini almış ve Ağustos 2001’de teslim süresinden önce projeyi tamamlamıştır. Proje bedeli 160 milyon dolardır.
– Emek Elektrik ve Tesisat A.Ş. 1982 yılından beri bu ülkede faaliyet göstermektedir. Daha önce WAPDA (Water and Power Development Authority) adına Dünya Bankası kredisi ile 20,3 milyon dolar proje tutarı olan iki transformatör merkezi kurmuş, Lahore Havaalanı trafolarını temin etmiştir.
– Ocak 2002’de Barmek İnşaat, Alstom, Siemens, ABB, Vatech gibi Avrupalı büyük enerji firmalarının da katıldığı Pakistan Enerji Bakanlığı’nın Ghaziii-Baratha Hidroelektrik santralinin revizyonu projesi kapsamında açtığı 500 kilovoltluk Rewat trafo merkezi inşaatı ihalesini kazanarak tamamlamıştır. İslamabad kentinde yapılan projenin değeri 8,5 milyon dolardır. Projenin finansmanı İslam Kalkınma Bankası tarafından sağlanmıştır.
İşbirliği İmkanları
Enerji-Altyapı Alanında İşbirliği
Pakistan ekonomisinin en önemli problemlerinden biri ülkenin sosyal düzenini ve yatırım performansını olumsuz etkileyen enerji açığı ve enerji altyapısındaki eksikliktir. Pakistan’ın henüz en temel enerji kaynağı olarak kurulu bir doğalgaz hattı bulunmamaktadır (ancak bu konuya yönelik İran ile belli projelerin mevcut olduğu bilinmektedir). Günde ortalama 4-5 saatlik elektrik kesintilerinin, barajlarda yaşanan aksaklıklar dolayısıyla günde 18 saati bulabildiği belirtilmektedir. Pakistan’da bu alandaki devlet yatırımının mali sıkıntılar dolayısı ile mümkün olamadığı, bunun yanısıra, geliştirilen özel sektör yatırım projelerinin finansmanına yönelik uluslararası banka ve devletlerin kalkınma fonları ve eximbanklar dahilinde kaynak aktarımının küresel krizin hakim olduğu bu dönemde mümkün olmadığı görülmektedir. Ancak son zamanlarda Pakistan’daki Svat Vadisi Operasyonlarının başarılı sonuçlanmasıyla piyasaların Pakistan’a karşı daha olumlu bir bakış geliştirdiği gözlenmekte, Pakistan’ın altyapı sıkıntılarından ötürü enerji projelerine yönelik çok ciddi teşviklerinin bulunduğu ve Pakistan hükümetinin bu anlamda çok istekli olduğu görülmektedir.
Pakistan bürokrasisinin Türk işadamına bakış açısının çok olumlu olduğu bilinmekte, önümüzdeki dönemde Pakistan’da enerji alanında üç farklı açılım olabileceği görülmektedir. Rüzgar enerjisi santrallerinin tek başına Pakistan’ın enerji üretimini karşılamaya yetmeyeceği, aynı zamanda hidroelektrik santrallerinin de kurulması gerektiği düşünülmektedir. Ancak daha da önemlisi, Pakistan’daki mevcut kömür rezervlerinin faaliyete geçirilmesi gerektiği önemle vurgulanmaktadır. Dünyanın en büyük 10 kömür rezervinden birine sahip olan Pakistan’da kömür rezervlerinin ekonomiye kazandırılması yönünde geliştirilecek projeler Türk firmalarına da açık durumdadır. Kamu-özel sektör işbirliği ile yapılacak yatırımların Pakistan’a tarihi bir katkı sağlayacağı ifade edilmektedir.
Diğer Potansiyel İşbirliği Olanakları
Pakistan’da başlıca sanayi kolları tekstil, gıda işleme, inşaat malzemeleri, kimyasallar, spor malzemeleri, medikal aletler, kağıt ürünleri, petrol ve petrol ürünleridir. Pakistan Başkonsolosluğu’nun öngördüğü potansiyel yatırım alanları ve Türk ve Pakistanlı şirketler arasında ortaklık için uygun alanlar aşağıda belirtilmiştir:
Yatırım Yapılabilecek Alanlar:
-İletişim / Telekomünikasyon
-Altyapı (Limanlar, Havalimanları, Demiryolları vb.)
-Katma değerli tekstil ve ihracat bazlı sanayi
-Hizmet sektörü (Ulaşım, belediye hizmetleri, iş/ticaret merkezleri, vb.)
-Tarıma dayalı sanayi kolları (Tarımsal Sanayi)
-Hidroelektrik/Kömüre dayalı enerji üretimi
Ortaklık Kurulabilecek Alanlar:
-Ahşap demonte mobilya
-Tarımsal uygulamalar
-Araç yedek parçaları
-Klima, Buzdolabı, Televizyon
-PVC Boru
-Tekstil Makinaları
-Yazılım
-Ayakkabı
Bir cevap yazın